Besin zehirlenmesine karşı 10 önemli kural

Yaz mevsiminde yaygın görülen hastalıklardan biri olan besin zehirlenmesi genellikle hafif seyrederken, nadiren de olsa hastanın hayatını kaybetmesiyle sonuçlanabiliyor. Besin zehirlenmesinin yaz mevsiminde sıkça görülmesinin nedeni ise sıcaklığın artmasıyla birlikte zararlı mikroorganizmaların besinlerde daha kolay üreyip, çoğalabilmeleri. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre; besinlerle taşınan virüs, parazit, bakteri, toksin ve kimyasal maddelerden kaynaklanan ‘besin zehirlenmesi’ dünyada her yıl yaklaşık 600 milyon kişiyi tehdit ediyor. Sağlık Bakanlığı verileri de; ülkemizde yine her yıl 5-6 milyon kişinin besin zehirlenmesi sorunu yaşadığını belirtiyor. Besin zehirlenmesinden en çok et, süt, deniz ürünleri ve yumurta sorumlu oluyor. Besin zehirlenmesinde kişi kontamine, yani herhangi bir hastalık etkeni bulaşmış olan gıdayı yedikten ortalama yarım saat ile 72 saat içerisinde; mide bulantısı, kusma, sulu veya kanlı ishal, karın ağrıları,  kramplar ve ateş gibi belirtiler gelişebiliyor. Acıbadem Dr. Şinasi Can (Kadıköy) Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, “Herkesin hastalık etkeni bulaşmış olan gıdayı yedikten sonra verdiği tepki aynı olmayabiliyor. Kiminde hiç belirti görülmezken kiminde ise ciddi yakınmalar gelişebiliyor. Belirtiler kesilmediğinde ve şiddeti arttığında hekime başvurmak yaşamsal önem taşıyabiliyor” uyarısında bulunuyor. Peki, besin zehirlenmesinden korunmak için hangi hatalardan kaçınmamız gerekiyor? Acıbadem Dr. Şinasi Can (Kadıköy) Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, besin zehirlenmesine karşı almanız gereken 10 önemli kuralı anlattı; önemli öneriler ve uyarılarda bulundu!  Ellerinizi sık sık yıkayın  Ellerimizle gün içerisinde hastalık etkeni olan her türlü zemine temas ediyoruz. Bunun sonucunda da ellerimizden pek çok hastalık bulaşabiliyor. Örneğin lavaboya giren bir kişi ellerini kurallara uygun yıkamadığında zararlı tüm mikroorganizmalar ellerinde kalıyor. Kirli ellerle temas da hastalık etkeni bakteri ve virüslerin gıdaya bulaşmasına yol açıyor. Bu duruma ‘çapraz bulaşma’ deniyor. Dolayısıyla özellikle herhangi bir pişmiş veya pişmemiş gıdaya dokunmadan önce ellerinizi en az 20 saniye boyunca mutlaka sabunla yıkamalısınız.   Çiğ etleri diğer gıdalardan uzak tutun Alışveriş yaparken, yiyecekleri hazırlarken veya saklarken; çiğ kırmızı etleri, tavuk gibi kümes hayvanlarını, balık ve kabuklu deniz hayvanlarını diğer gıdalardan uzak tutun.  Çünkü çiğ olan bu tür etlerde kolayca üreyen salmonellla, E.coli, staphylococcus aureus gibi bakteri ve virüsler, sebze- meyveye bulaştıklarında besin zehirlenmesi gelişebiliyor. Ayrıca eti kestiğiniz tahta ile sebze doğradığınız tahta aynı olmasın. Yine et kestiğiniz bıçakları, eti koyduğunuz yerleri ve ellerinizi; yemek pişirmeye başlamadan önce mutlaka sabunlu sıcak suyla yıkayın. Bu şekilde çapraz bulaşmayı önlersiniz.  Oda sıcaklında çözdürmeyin Yüksek sıcaklığa dayanıklı olmayan yiyecekleri (kırmızı et, kümes hayvanları, balık, süt, peynir…) ortalama 5 derecenin üzerinde olan sıcaklıklarda uzun süre bulundurmayın. Oda sıcaklığı ortalama 21-22 derece civarlarında oluyor ve bu ortamdaki yiyecekler dışarıda kaldıkları süre içerisinde hızla zararlı bakteriler üretiyorlar. “Bu nedenle buzluğunuzdan çıkarmış olduğunuz donuk etleri oda sıcaklığında kesinlikle çözdürmeyin” uyarısında bulunan Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, şöyle devam ediyor: “Donuk etinizin, pişirme işleminin bir gün öncesinde buzdolabının içinde çözünmesini sağlayın. Eğer acil çözünmesi gerekiyorsa, mikrodalga fırınınız varsa buz çözdürme programıyla çözdürüp, ardından hızlıca pişirin. Mikrodalga fırınınız yoksa akan ılık suyun içinde hızla çözdürüp yine bekletmeden pişirin. Dikkat etmeniz gereken bir başka önemli nokta ise çözülen etleri yeniden dondurmamak olmalı”   Buzdolabınızı tıka basa doldurmayın Buzdolabınızın dondurucu olmayan normal bölümlerinde sıcaklık 5 derecenin üstünde olmamalı, çünkü sıcaklık arttıkça zararlı mikroorganizmalar çoğalıp üreyecektir. Ayrıca yiyecekleri buzdolabındaki soğuk hava içeride rahat dolaşabilecek şekilde yerleştirmeli ve tıka basa doldurmamalısınız. Çünkü buzdolabını çok doldurursanız içeride soğuk hava her besine aynı derecede etki etmez ve bunun sonucunda yiyeceklerde mikroorganizmalar üremeye başlar. Özellikle sıcak mevsimlerde dolabın kapağını çok sık açarak içerideki sıcaklığın artmasına da yol açmayın.  Buzdolabında 1-2 saatten fazla bekletmeyin Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel et gibi çok hızlı bozulan yiyecekleri hiç bekletmeden hızlıca soğutmanız veya dondurucuya kaldırmanız gerektiğini belirterek, “Özellikle kırmızı et ve tavuk gibi kümes hayvanlarını satın aldıktan sonra buzdolabında 1-2 saatten fazla bekletmeyin; ya pişirin ya da hızla dondurucuya kaldırın. Aksi halde besin zehirlenmesine neden olabilen mikroorganizmalar hızla çoğalıp, üreyebiliyorlar” diyor.  Son kullanma tarihlerine dikkat!  Görünüşleri ve kokuları hiçbir şekilde değişmese bile son kullanma tarihleri geçmiş yiyecekleri asla tüketmeyin. Şişmiş veya çatlamışsa, almayın!  Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, konserve gıdaların şiddetli besin zehirlenmelerine yol açabileceğini belirterek, “Konserve kutularının ağır darbeli, şişmiş veya çatlak olmamasına dikkat edin ve bu ürünleri satın almayın” diyor. Evde yaptığınız konservelerin de yapım esnasında kesinlikle hava almamaları çok önemli. Çünkü hava almış ürünlerde zehirlenmemize sebep olan zararlı mikroorganizmalar ürerler” diyor.  Yumurtayı buzdolabına yerleştirirken yıkamayın  “Yumurta uygun koşullarda satın alınmaz ve saklanmazsa çok tehlikeli olabiliyor” bilgisini veren Beslenme ve Diyet Uzmanı Evrim Demirel, önerilerini şöyle sıralıyor: “Salmonella ve E. Coli gibi bakterilerin bulaşmamaları için yumurtayı satın alırken üzerinde hayvan dışkısı ve kir olmamasına dikkat edin. Yine aynı nedenle çatlak yumurtaları almayın. Ayrıca buzdolabına asla yıkayarak kaldırmayın. Bunun nedeni ise yıkandıktan sonra yumurta kabuğunun üzerindeki gözeneklerin açılarak hastalık oluşturan mikroorganizmaların hızla yumurtanın içine girmelerine sebep olması. Yumurtayı kullanımından hemen önce yıkayıp, pişirmeli ve yine özellikle çaprak bulaş olmaması için yumurtaya dokunduktan sonra ellerinizi iyice yıkamalısınız.  Etler iyi pişmiş olsun  Salam, pastırma ve çiğ köfte gibi çiğ tüketilen etler veya tercihen az pişmiş etler de bakterilerin bulaşması açısından risk oluşturuyorlar. Örneğin az pişmiş olan tavuk etinde salmonella, kırmızı ette de bir tür E.coli bakterisi üreyebiliyor. Bu nedenle bakterilerin yok olmaları için etlerin iyi pişmiş olmasına dikkat edin.  Hazırlık öncesinde iyice yıkayın Besin kaynaklı zehirlenmeler, kontemine olan (hastalık etkeni bulaşan) gıdaların tüketilmeleri sonucu ortaya çıkan bir tablo. Bu nedenle besinleri pişirmede kullandığınız mutfak gereçlerini ve yüzeylerini, yemeği hazırlamadan önce deterjanla çok iyi yıkayın.